Quyền sở hữu trí tuệ là gì? Bao gồm những quyền nào? Các loại đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ? Tại sao tác giả, chủ sở hữu cần đăng ký sở hữu trí tuệ?
I. Căn cứ pháp lý
- Luật Sở hữu trí tuệ 2005, hiệu lực từ ngày 01/07/2006.
- Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009, hiệu lực từ ngày 01/01/2010.
- Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022, hiệu lực từ ngày 01/01/2023.
Theo Điều 4 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi năm 2009), quyền sở hữu trí tuệ là quyền đối với những tài sản vô hình, tài sản trí tuệ do cá nhân hoặc tổ chức tạo ra thông qua quá trình lao động trí tuệ hoặc sở hữu.
Tài sản trí tuệ có thể là tác phẩm âm nhạc, văn học, nghệ thuật, phần mềm máy tính, những nghiên cứu khoa học, bí mật kinh doanh…
Quyền sở hữu trí tuệ bao gồm những quyền sau:
➧ Quyền tác giả (tác quyền) và quyền liên quan đến quyền tác giả (quyền liên quan):
- Tác quyền là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm mà họ lao động trí tuệ để sáng tạo ra hoặc được sở hữu hợp pháp.
- Quyền liên quan là quyền của tổ chức, cá nhân đối với bản ghi âm, chương trình được ghi hình, phát sóng, các chương trình được mã hóa, cuộc biểu diễn…
➣ Xem chi tiết: Quyền tác giả là gì?
➧ Quyền sở hữu công nghiệp:
Quyền sở hữu công nghiệp là quyền của tổ chức, cá nhân đối với các sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý do tổ chức, cá nhân sáng tạo hay sở hữu và các quyền chống lại việc cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường.
➧ Quyền đối với giống cây trồng:
Đây là quyền của các tổ chức, cá nhân đối với giống cây trồng mà họ tạo ra, phát triển, phát hiện hoặc sở hữu, bao gồm cả các loại giống cây trồng mới, vật liệu nhân giống cây trồng.
III. Các loại đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ
Theo quy định tại khoản 1 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009, đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ bao gồm:
- Đối tượng của quyền tác giả và quyền liên quan.
- Đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp.
- Đối tượng của quyền đối với giống cây trồng.
➧ Đối tượng của tác quyền
Các đối tượng được bảo hộ quyền tác giả là những sản phẩm được tạo ra qua quá trình tư duy, sáng tạo trí tuệ của cá nhân, tổ chức mà không sao chép dưới bất cứ hình thức nào, được quy định tại khoản 5 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009, bao gồm:
- Các tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học như: sách giáo khoa, giáo trình, bài giảng, tác phẩm văn học, tác phẩm báo chí, âm nhạc, sân khấu, mỹ thuật, điện ảnh, nhiếp ảnh, kiến trúc, bản vẽ…
- Các tác phẩm phái sinh với điều kiện không xâm phạm quyền tác giả của tác phẩm gốc được sử dụng để tạo ra tác phẩm phái sinh.
➧ Đối tượng của quyền liên quan đến tác quyền
Các đối tượng được bảo hộ quyền liên quan được quy định tại Điều 17 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi năm 2022), bao gồm:
- Cuộc biểu diễn thuộc các trường hợp:
- Do cá nhân/tổ chức Việt Nam biểu diễn tại nước ngoài.
- Do cá nhân/tổ chức Việt Nam hoặc người nước ngoài biểu diễn tại Việt Nam.
- Được bảo hộ theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là quốc gia thành viên.
- Được định hình trên bản ghi hình, ghi âm hoặc chưa được định hình trên bản ghi hình, ghi âm nhưng đã được phát sóng (quy định tại khoản 9 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022).
- Bản ghi âm, ghi hình của nhà sản xuất có quốc tịch Việt Nam hoặc được bảo hộ theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là quốc gia thành viên.
- Chương trình phát sóng và tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa của tổ chức phát sóng có quốc tịch Việt Nam hoặc được bảo hộ theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là quốc gia thành viên.
➣ Xem thêm: Vì sao nên đăng ký bản quyền tác giả?
Theo Chương VII Luật Sở hữu trí tuệ 2005 (sửa đổi, bổ sung năm 2022), các đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp bao gồm:
- Các sáng chế có tính mới, có trình độ sáng tạo và áp dụng công nghiệp.
- Kiểu dáng công nghiệp mới, sáng tạo và có khả năng áp dụng trong thực tiễn.
- Thiết kế bố trí (thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn) đảm bảo các điều kiện về tính nguyên gốc và tính mới thương mại.
- Nhãn hiệu dưới dạng chữ cái, hình ảnh, màu sắc, âm thanh… cần dễ nhận biết và phân biệt giữa hàng hóa, dịch vụ của chủ sở hữu với hàng hoá, dịch vụ của chủ thể khác.
- Tên thương mại mới, có khả năng phân biệt chủ thể kinh doanh mang tên thương mại với các đối thủ khác trong cùng khu vực và lĩnh vực kinh doanh.
- Sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý phải có nguồn gốc địa lý từ các quốc gia, khu vực, lãnh thổ, địa phương cụ thể.
- Bí mật kinh doanh, kiến thức, thông tin không dễ dàng có được và khi áp dụng vào kinh doanh, chủ thể sở hữu sẽ có lợi thế cạnh tranh hơn so với đối thủ
Căn cứ khoản 1 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009 và khoản 64, Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022, đối tượng của quyền đối với giống cây trồng bao gồm vật liệu nhân giống cây trồng và vật liệu thu hoạch.
Các đối tượng này phải là kết quả của quá trình chọn tạo hoặc phát hiện và phát triển, có tính mới, tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định và có tên phù hợp.
1. Đăng ký sở hữu trí tuệ là gì?
Đăng ký sở hữu trí tuệ là thủ tục pháp lý mà tác giả hoặc chủ sở hữu sẽ thực hiện để xin cấp quyền bảo hộ đối với tài sản trí tuệ của mình tại Cục Sở hữu trí tuệ.
Tùy thuộc vào loại tài sản trí tuệ, Cục Sở hữu trí tuệ sẽ cấp văn bằng bảo hộ nếu đáp ứng đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.
2. Lợi ích khi đăng ký sở hữu trí tuệ
Những lợi ích mà tác giả, chủ sở hữu được đảm bảo khi đăng ký sở hữu trí tuệ cho tài sản trí tuệ của mình:
- Khẳng định quyền sử dụng hợp pháp đối với tài sản trí tuệ.
- Được pháp luật bảo vệ khi cá nhân, tổ chức khác cố tình xâm phạm tài sản trí tuệ của mình.
- Được tự do khai thác giá trị kinh tế và thương mại từ tài sản trí tuệ.
- Được toàn quyền cho phép hay không cho phép cá nhân/tổ chức khác sử dụng tài sản trí tuệ của mình.
- Được công nhận về thành quả lao động trí tuệ, tạo động lực thúc đẩy nghiên cứu và sáng tạo thêm nhiều tài sản trí tuệ mới.
- Nâng cao uy tín, vị thế của mình trong ngành và trên thị trường, giúp người tiêu dùng phân biệt sản phẩm chính hãng và hàng nhái, hàng giả trên thị trường.
- Góp phần xây dựng một môi trường cạnh tranh lành mạnh, giúp thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển theo hướng tích cực hơn.
3. Những rủi ro khi không đăng ký sở hữu trí tuệ
Hiện nay, vấn đề xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ ngày càng diễn ra phổ biến. Nhiều cá nhân/tổ chức cố tình lợi dụng, gây phương hại hay chiếm đoạt tài sản trí tuệ của tác giả, chủ sở hữu để phục vụ cho lợi ích riêng hoặc gây tổn thất cho tác giả, chủ sở hữu.
Nếu tác giả, chủ sở hữu không đăng ký quyền sở hữu trí tuệ thì khi bị xâm phạm tài sản trí tuệ, họ sẽ phải đối mặt với:
- Khó khăn trong việc chứng minh tài sản trí tuệ là của mình.
- Có nguy cơ bị chiếm đoạt tài sản trí tuệ, đánh mất các quyền lợi đối với tài sản trí tuệ và tổn hại về tài chính, danh dự của mình.
Trường hợp tác giả, chủ sở hữu đã đăng ký sở hữu trí tuệ thì tài sản trí tuệ của họ thì sẽ được pháp luật công nhận và bảo hộ. Đồng thời, đảm bảo được những lợi ích đối với tài sản trí tuệ và ngăn chặn những rủi ro tiềm ẩn như Luật Tín Minh chia sẻ.
Bên cạnh đó, khi có tranh chấp xảy ra, tác giả, chủ sở hữu sẽ có căn cứ pháp lý để giải quyết hoặc yêu cầu tổ chức/cá nhân xâm phạm đến tài sản trí tuệ bồi thường thiệt hại đã gây ra.
➨ Hiện nay chưa có bất cứ điều luật nào quy định về việc bắt buộc phải đăng ký quyền sở hữu trí tuệ. Song, qua phân tích về những lợi ích cũng như rủi ro liên quan đến đăng ký sở hữu trí tuệ như trên, Luật Tín Minh khuyên bạn nên đăng ký sở hữu trí tuệ để đảm bảo quyền lợi và ngăn chặn tối đa những rủi ro và tổn thất có thể xảy ra.
➣ Xem chi tiết: Đăng ký bảo hộ thương hiệu là gì? Tại sao cần đăng ký bảo hộ.
—
Trường hợp bạn cần một cố vấn pháp luật chuyên nghiệp và đáng tin cậy đồng hành trong việc đăng ký sở hữu trí tuệ, có thể cân nhắc sử dụng dịch vụ tại Luật Tín Minh.
Với đội ngũ luật sư am hiểu pháp luật đa lĩnh vực, có đạo đức và giàu kinh nghiệm thực chiến, Luật Tín Minh tự tin giúp khách hàng đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ thành công trong thời gian ngắn với chi phí chỉ từ 3.000.000 đồng.
Liên hệ Luật Tín Minh theo hotline 0983.081.379, luật sư chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ.
➣ Xem chi tiết:
V. Các câu hỏi liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ thường gặp
1. Quyền sở hữu trí tuệ là gì?
Quyền sở hữu trí tuệ là quyền đối với các tài sản trí tuệ do cá nhân/tổ chức tạo ra bằng quá trình tuy duy, sáng tạo hoặc sở hữu.
➣ Xem chi tiết: Quyền sở hữu trí tuệ là gì?
2. Đối tượng nào được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ?
Theo quy định tại khoản 1 Điều 1 Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi 2009, đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ bao gồm: Đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp, quyền tác giả và quyền liên quan đến tác quyền và quyền đối với giống cây trồng.
3. Các loại quyền sở hữu trí tuệ?
Quyền sở hữu trí tuệ bao gồm quyền sở hữu công nghiệp, quyền tác giả và quyền liên quan, quyền đối với giống cây trồng.
4. Đối tượng được bảo hộ quyền tác giả là gì?
Các đối tượng của quyền tác giả theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ bao gồm:
- Các tác phẩm văn học, khoa học và nghệ thuật như: sách giáo khoa, bài giảng, tác phẩm văn học, báo chí, âm nhạc, điện ảnh, nhiếp ảnh, mỹ thuật, kiến trúc, bản vẽ…
- Các tác phẩm phái sinh với điều kiện không gây phương hại đến tác quyền của tác phẩm gốc sử dụng để làm tác phẩm phái sinh.
➣ Xem chi tiết: Đối tượng của quyền tác giả.
5. Đối tượng của quyền liên quan đến tác giả gồm những gì?
Đối tượng được bảo hộ liên quan đến quyền tác giả bao gồm: các buổi biểu diễn, ghi hình, ghi âm, các chương trình phát sóng và tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hóa.
➣ Xem chi tiết: Đối tượng của quyền liên quan đến quyền tác giả.
6. Đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp gồm những gì?
Đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp bao gồm: sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, tên thương mại, nhãn hiệu, bí mật kinh doanh…
➣ Xem chi tiết: Đối tượng của quyền sở hữu công nghiệp.
7. Đối tượng của quyền đối với giống cây trồng gồm những gì?
Đối tượng của quyền đối với giống cây trồng bao gồm: Vật liệu nhân giống cây trồng và vật liệu thu hoạch.
➣ Xem chi tiết: Đối tượng của quyền đối với giống cây trồng.
8. Có nên đăng ký sở hữu trí tuệ không?
Có. Bởi việc đăng ký sở hữu trí tuệ sẽ giúp tác giả, chủ sở hữu được hưởng các quyền lợi mà tài sản trí tuệ của mình mang lại cũng như hạn chế những rủi ro tiềm ẩn có thể xảy ra đối với tài sản trí tuệ của mình.
➣ Xem chi tiết: Vì sao cần đăng ký sở hữu trí tuệ.
—
Mọi nhu cầu tư vấn pháp luật, vui lòng để lại câu hỏi, thông tin ở phần bình luận bên dưới hoặc liên hệ Luật Tín Minh theo hotline 0983.081.379 để được hỗ trợ nhanh chóng.