Từ 01/07/2025, 8 tội danh được xóa bỏ hình phạt tử hình và chuyển sang án tù chung thân là gì? Án tù chung thân là bao nhiêu năm, có được giảm án không?
I. Căn cứ pháp lý
- Bộ luật Hình sự 2015, hiệu lực từ ngày 01/01/2018.
- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2017, hiệu lực từ ngày 01/01/2018.
- Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự 2025, hiệu lực từ ngày 01/07/2025.
- Luật Thi hành án hình sự 2019, hiệu lực từ ngày 01/01/2020.
- Quyết định 758/2024/QĐ-CTN, hiệu lực từ ngày 30/07/2024.
Căn cứ khoản 1 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 và khoản 1 Điều 82 Luật Thi hành án hình sự 2019, hình phạt tử hình ở Việt Nam hiện nay được quy định như sau:
- Là hình phạt nghiêm khắc nhất, được áp dụng đối với những phạm nhân phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, thuộc danh sách những tội danh bị tử hình theo quy định của pháp luật hình sự Việt Nam.
- Thi hành án tử hình được thực hiện bằng phương pháp tiêm thuốc độc theo quy trình do Chính phủ quy định.
- Hình phạt tử hình không áp dụng đối với người phạm tội trong các trường hợp sau: người chưa đủ 18 tuổi, người đủ 75 tuổi trở lên, phụ nữ đang nuôi con chưa đủ 36 tháng tuổi hoặc phụ nữ đang mang thai.
Trước ngày 01/07/2025, theo Bộ luật Hình sự 2015 (BLHS 2015) tại Việt Nam quy định có 18 tội danh tử hình (*). Tuy nhiên, từ ngày 01/07/2025, Bộ luật Hình sự sửa đổi 2025 (BLHS 2025) đã xóa bỏ hình phạt tử hình cho 8 tội danh, bao gồm:
- Tội hoạt động nhằm mục đích lật đổ chính quyền - Theo quy định tại Điều 109 BLHS 2015.
- Tội gián điệp - Theo quy định tại Điều 110 BLHS 2015.
- Tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Theo quy định tại Điều 114 BLHS 2015.
- Tội sản xuất và buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh - Theo quy định tại Điều 194 BLHS 2015 (sửa đổi năm 2017).
- Tội vận chuyển trái phép chất ma túy - Theo quy định tại Điều 250 BLHS 2015.
- Tội tham ô tài sản - Theo quy định tại Điều 353 BLHS 2015.
- Tội nhận hối lộ - Theo quy định tại Điều 354 BLHS 2015.
- Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược - Theo quy định tại Điều 421 BLHS 2015.
Theo đó, thay vì hình phạt tử hình như trước đây, từ ngày 01/07/2025, hình phạt nặng nhất được áp dụng đối với người phạm 8 tội danh trên sẽ chuyển thành án phạt tù chung thân.
Đồng thời, theo khoản 2 Điều 4 BLHS 2025 những phạm nhân phạm 8 tội trên đã bị tuyên án tử hình trước ngày 01/07/2025 nhưng chưa thi hành án cũng sẽ không cần thi hành án tử hình và chuyển sang hình phạt tù chung thân.
➤ Như vậy, tính từ ngày 01/07/2025, tại Việt Nam có tổng cộng 10 tội danh áp dụng hình phạt cao nhất là tử hình.
(*) Danh sách 18 tội danh (bao gồm 8 tội danh vừa nêu trên) có hình phạt cao nhất được áp dụng là tử hình trước ngày 01/07/2025:
- Tội phản bội Tổ quốc - Theo quy định tại Điều 108 BLHS 2015.
- Tội bạo loạn - Theo quy định tại Điều 112 BLHS 2015 (sửa đổi năm 2017).
- Tội khủng bố nhằm mục đích chống lại chính quyền nhân dân - Theo quy định tại Điều 113 BLHS 2015 (sửa đổi năm 2017).
- Tội giết người - Theo quy định tại Điều 123 BLHS 2015.
- Tội hiếp dâm người chưa đủ 16 tuổi - Theo quy định tại Điều 142 BLHS 2015 (sửa đổi năm 2017).
- Tội sản xuất chất ma túy trái phép - Theo quy định tại Điều 248 BLHS 2015 (sửa đổi năm 2025).
- Tội mua bán chất ma túy trái phép - Theo quy định tại Điều 251 BLHS 2015 (sửa đổi năm 2025).
- Tội khủng bố - Theo quy định tại Điều 299 BLHS 2015.
- Tội chống loài người - Theo quy định tại Điều 422 BLHS 2015.
- Tội phạm chiến tranh - Theo quy định tại Điều 423 BLHS 2015.
Theo Điều 39 Bộ luật Hình sự 2015, tù chung thân được hiểu là hình phạt được áp dụng đối với các phạm nhân phạm các tội đặc biệt nghiêm trọng nhưng chưa đến mức phải xử phạt tử hình theo quy định sau:
- Thời hạn ở tù chung thân: Không thời hạn (tức phạm nhân bị kết án tù chung thân sẽ bị giam giữ trong tù cho tới cuối đời).
- Hình phạt tù chung thân không áp dụng đối với phạm nhân chưa đủ tuổi thành niên (dưới 18 tuổi).
Phạm nhân bị kết án tù chung thân có thể được giảm án xuống án tù có thời hạn theo quy định tại Điều 63 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2025). Cụ thể:
➧ Điều kiện được giảm án đối với tù chung thân:
- Phạm nhân đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự theo quy định.
- Phạm nhân cải tạo tốt, được cơ quan thi hành án đánh giá là có nhiều tiến bộ.
- Phạm nhân đã chấp hành hình phạt tù được một khoảng thời gian nhất định:
- Ít nhất 12 năm tính đến thời điểm xét giảm án lần đầu.
- Ít nhất 15 năm tính đến thời điểm xét giảm án lần đầu: Trường hợp phạm nhân phạm nhiều tội, trong đó có ít nhất 1 tội bị kết án tù chung thân
➧ Số lần được giảm án, số năm được giảm án:
- Phạm nhân tù chung thân có thể được giảm án nhiều lần, trong đó:
- Lần đầu: Được giảm án xuống 30 năm.
- Mức giảm tối đa sau nhiều lần giảm án: Đảm bảo thời hạn phạm nhân chấp hành hình phạt tù thực tế là 20 năm.
- Trường hợp phạm nhân phạm nhiều tội trong đó có tội bị kết án chung thân hoặc đã được giảm án nhưng tái phạm tội nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng thì:
- Chỉ được giảm xuống 30 năm tù trong lần xét giảm án đầu tiên.
- Được xét giảm án nhiều lần nhưng cần đảm bảo thời gian chấp hành hình phạt thực tế là 25 năm tù.
Như vậy, phạm nhân bị kết án tù chung thân vẫn có cơ hội được giảm án và quay trở lại xã hội sau khi đã chấp hành một phần hình phạt tù và đáp ứng các điều kiện khác theo quy định của pháp luật.
➣ Tham khảo thêm: Dịch vụ luật sư hình sự.
VI. Các câu hỏi liên quan đến quy định về tội tử hình, tù chung thân
1. Bị Tòa tuyên án tử hình có được giảm án không?
Có. Theo khoản 4 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 và khoản 1 Điều 1 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi năm 2025), phạm nhân bị kết án tử hình vẫn có thể được giảm án về hình phạt tù chung thân khi thuộc các trường hợp:
- Thuộc nhóm đối tượng không thi hành án tử, bao gồm: bệnh nhân mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người 75 tuổi hoặc lớn hơn, phụ nữ đang nuôi con nhỏ chưa đủ 36 tháng hoặc đang mang thai
- Phạm nhân được ân giảm theo quy định của pháp luật Việt Nam.
➣ Xem chi tiết: Hình phạt tử hình là gì?
2. Bị kết án tù chung thân là ở tù bao nhiêu năm?
Người bị kết án tù chung thân sẽ phải ở tù không xác định thời hạn, tức là người đó sẽ phải ở tù cho đến khi qua đời (trừ trường hợp được xét giảm án theo quy định).
3. Tù chung thân bao nhiêu năm được giảm án??
Theo quy định tại Điều 63 Bộ luật Hình sự 2015, phạm nhân bị kết án tù chung thân sau khi ở tù từ đủ 12 - 15 năm thì sẽ được xem xét giảm án nếu đáp ứng đầy đủ điều kiện được giảm án theo quy định.
➣ Xem chi tiết: Tù chung thân có ngày ra không?
4. Phạm nhân bị kết án tù chung thân có được đặc xá không?
Có. Phạm nhân bị kết án tù chung thân có thể được đặc xá nếu đã được giảm án xuống án tù có thời hạn, đáp ứng các điều kiện được đặc xá theo quy định tại Quyết định 758/2024/QĐ-CTN và được Chủ tịch nước quyết định.
5. Từ ngày 01/07/2025, tại Việt Nam có bao nhiêu tội danh áp dụng hình phạt tử hình?
Từ ngày 01/07/2025, Việt Nam còn 10 tội danh còn áp dụng hình phạt cao nhất là tử hình, bao gồm:
- Tội phản bội Tổ quốc.
- Tội bạo loạn.
- Tội khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân.
- Tội giết người.
- Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi.
- Tội sản xuất trái phép chất ma túy.
- Tội mua bán trái phép chất ma túy.
- Tội khủng bố.
- Tội chống loài người.
- Tội phạm chiến tranh.
➣ Xem chi tiết: Những tội bị tử hình.
—
Mọi nhu cầu tư vấn pháp luật, vui lòng để lại câu hỏi, thông tin ở phần bình luận bên dưới hoặc liên hệ Luật Tín Minh theo hotline 0983.081.379 (Miền Bắc - Miền Trung) hoặc 090.884.2012 (Miền Nam) để được hỗ trợ nhanh chóng.