Người giám hộ là gì? Người đại diện theo pháp luật là gì? Cha mẹ có phải là người giám hộ đương nhiên của con? Điều kiện làm người giám hộ cho con là gì?
I. Căn cứ pháp lý
- Bộ luật Dân sự 2015, hiệu lực từ ngày 01/01/2017.
II. Người giám hộ là gì? Người đại diện theo pháp luật của cá nhân là gì?
1. Khái niệm người giám hộ
Theo Bộ luật Dân sự 2015, người giám hộ là pháp nhân hoặc cá nhân có trách nhiệm chăm sóc, bảo vệ các quyền & lợi ích hợp pháp của người chưa thành niên, người bị mất năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong việc làm chủ hành vi và nhận thức (người được giám hộ).
Việc giám hộ sẽ được thực hiện theo 1 trong các trường hợp sau:
- Theo các quy định của pháp luật về việc giám hộ.
- Có quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã về việc cử người giám hộ.
- Có quyết định của Tòa án về việc chỉ định người giám hộ.
- Theo văn bản lựa chọn người giám hộ của cá nhân đang ở trạng thái có năng lực hành vi dân sự đầy đủ:
- Lựa chọn người giám hộ cho bản thân trong trường hợp bản thân rơi vào tình trạng cần được giám hộ.
- Văn bản lựa chọn người giám hộ phải được công chứng hoặc chứng thực theo đúng quy định của pháp luật.
Người giám hộ sẽ được xác lập theo 1 trong 2 hình thức được quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:
- Người giám hộ đương nhiên: Mặc nhiên xác lập theo quy định tại Điều 52 & Điều 53 Bộ luật Dân sự 2015.
- Người giám hộ được cử, chỉ định: Do những người thân thích của người được giám hộ thỏa thuận lựa chọn hoặc do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cử, chỉ định theo quy định tại Điều 54 Bộ luật Dân sự 2015.
➣ Xem chi tiết:
Căn cứ Bộ luật Dân sự 2015, người đại diện theo pháp luật của cá nhân là cá nhân hoặc pháp nhân có quyền và nghĩa vụ nhân danh cá nhân đó xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự theo đúng quy định của pháp luật.
Việc xác định người đại diện theo pháp luật của cá nhân có thể được thực hiện theo quy định của pháp luật hoặc theo sự chỉ định của Tòa án, cụ thể:
➧ Trường hợp 1: Xác định theo quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015
- Mẹ, cha là người đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên.
- Người giám hộ là người đại diện theo pháp luật của người được giám hộ.
➧ Trường hợp 2: Tòa án chỉ định người đại diện theo pháp luật
- Áp dụng trong trường hợp không xác định được người đại diện theo pháp luật theo trường hợp 1.
- Chỉ định người đại diện theo pháp luật cho người có khó khăn trong việc làm chủ hành vi, làm chủ nhận thức, người bị mất hoặc bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
➣ Xem chi tiết: Phân biệt người giám hộ và người đại diện.
III. Cha mẹ là người đại diện theo pháp luật hay người giám hộ của con?
Như Luật Tín Minh vừa đề cập ở trên, theo quy định tại Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015, cha, mẹ được xác định là người đại diện theo pháp luật của con khi con chưa đủ tuổi thành niên (tức con nhỏ hơn 18 tuổi).
Trường hợp con đã đủ tuổi thành niên, có năng lực hành vi dân sự đầy đủ, có khả năng tự mình xác lập, thực hiện các giao dịch dân sự cùng các quyền khác theo luật định thì con không còn cần người đại diện (trừ trường hợp con ủy quyền cho cha, mẹ hoặc cá nhân/pháp nhân khác làm người đại diện cho mình).
Trong khi đó, đối chiếu khái niệm người giám hộ nêu trên và các quy định về giám hộ tại Bộ luật Dân sự 2015, cha, mẹ chỉ trở thành người giám hộ của con trong trường hợp:
- Con đã đủ tuổi thành niên nhưng bị mất năng lực hành vi dân sự hoặc gặp khó khăn trong việc kiểm soát hành vi, làm chủ nhận thức.
- Cha, mẹ đáp ứng các điều kiện làm người giám hộ của con đã thành niên tại mục V.
➤ Tóm lại:
- Cha mẹ là người đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên.
- Cha mẹ chỉ trở thành người giám hộ của con trong trường hợp:
- Con đã thành niên nhưng rơi vào trạng thái cần được cha mẹ giám hộ;
- Cha mẹ đủ điều kiện làm người giám hộ cho con đã thành niên.
IV. Trường hợp nào con cần có người giám hộ?
Căn cứ quy định tại Điều 47 Bộ luật Dân sự 2015, con sẽ cần người giám hộ khi thuộc 1 trong các trường hợp sau:
➨ Đối với con chưa thành niên
Con dưới 18 tuổi sẽ cần được giám hộ khi:
- Không xác định được cha, mẹ hoặc không còn cả cha và mẹ.
- Có cha, mẹ nhưng cả cha và mẹ thuộc 1 trong các trường hợp sau:
- Bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
- Có khó khăn trong việc kiểm soát hành vi, làm chủ nhận thức.
- Bị hạn chế quyền đối với con theo quyết định của Tòa án.
- Không có điều kiện để giáo dục, chăm sóc con và có yêu cầu người giám hộ.
➨ Đối với con đã thành niên
Con từ đủ 18 tuổi trở lên sẽ cần được giám hộ trong trường hợp:
- Con được xác định là bị mất năng lực hành vi dân sự.
- Con rơi vào tình trạng gặp khó khăn trong việc làm chủ hành vi và làm chủ nhận thức.
Căn cứ quy định tại khoản 3 Điều 53 và Điều 54 Bộ luật Dân sự 2015, cha, mẹ sẽ trở thành người giám hộ của con đã thành niên nhưng bị mất năng lực hành vi dân sự hoặc khó khăn trong làm chủ hành vi, nhận thức trong các trường hợp sau:
- Con chưa có vợ/chồng và con.
- Con đã có vợ/chồng, con nhưng vợ/chồng và con đều không đáp ứng đủ các điều kiện làm người giám hộ.
- Con đã có vợ/chồng và con nhưng vợ/chồng, con và cha, mẹ thỏa thuận với nhau về việc cha, mẹ là người giám hộ cho con.
- Cơ quan nhà nước có thẩm quyền cử, chỉ định cha, mẹ là người giám hộ cho con.
- Thời điểm con có năng lực hành vi dân sự đầy đủ đã lựa chọn cha, mẹ làm người giám hộ trong trường hợp mình rơi vào tình trạng cần được giám hộ. Việc lựa chọn người giám hộ được cha, mẹ đồng ý và đã lập thành văn bản, có công chứng/thực thực.
Đồng thời, cha, mẹ phải đáp ứng các điều kiện làm người giám hộ theo luật định, bao gồm:
- Cha, mẹ phải là người có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
- Cha, mẹ có tư cách đạo đức tốt, có đầy đủ điều kiện cần thiết để thực hiện các quyền & nghĩa vụ của người giám hộ.
- Cha, mẹ không thuộc các trường hợp không được làm người giám hộ sau:
- Đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Đã từng bị kết án mà chưa được xóa án tích về 1 trong các tội như cố ý xâm phạm sức khỏe, nhân phẩm, danh dự, tính mạng hoặc tài sản của người khác.
VI. Câu hỏi thường gặp về người giám hộ và người đại diện theo pháp luật
1. Người đại diện theo pháp luật của người dưới 18 tuổi có phải là cha mẹ không?
Đúng. Cha mẹ là người đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên theo quy định tại khoản 1 Điều 136 Bộ luật Dân sự 2015.
Ngoài ra, người đại diện theo pháp luật của người dưới 18 tuổi còn có thể là người giám hộ của người đó.
➣ Xem chi tiết: Người đại diện theo pháp luật là gì?
2. Cha mẹ có phải là người giám hộ đương nhiên của con không?
Không. Cha mẹ chỉ là người giám hộ cho con trong một số trường hợp nhất định theo luật định.
➣ Xem chi tiết: Khi nào cha mẹ là người giám hộ của con?
3. Con 17 tuổi có cần người giám hộ không?
Thông thường, con 17 tuổi sẽ không cần có người giám hộ. Tuy nhiên, nếu con 17 tuổi thuộc các trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 47 Bộ luật Dân sự 2015 thì con sẽ cần người giám hộ, bao gồm:
- Không xác định được cha, mẹ hoặc không còn cả cha và mẹ.
- Có cha, mẹ nhưng cha, mẹ thuộc 1 trong các trường hợp sau:
- Cả cha & mẹ đều bị hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự.
- Cả cha & mẹ đều có khó khăn trong việc nhận thức, làm chủ hành vi.
- Cả cha & mẹ đều đã bị Tòa tuyên bố hạn chế các quyền đối với con.
- Cả cha & mẹ đều không có điều kiện để giáo dục, chăm sóc con và có yêu cầu người giám hộ.
➣ Xem chi tiết: Người được giám hộ là ai?
4. Người giám hộ của con là những người nào?
Người giám hộ của con có thể là người giám hộ đương nhiên hoặc người giám hộ được cử, chỉ định và được xác định theo quy định tại Điều 52, Điều 53 & Điều 54 Bộ luật Dân sự 2015.
➣ Xem chi tiết: Người giám hộ là ai?
5. Trường hợp nào cha mẹ trở thành người giám hộ của con?
Cha, mẹ sẽ trở thành người giám hộ cho con trong trường hợp:
- Con đã thành niên bị mất năng lực hành vi dân sự hoặc khó khăn trong làm chủ hành vi, nhận thức, đồng thời thuộc trường hợp cần cha, mẹ làm người giám hộ.
- Cha, mẹ đáp ứng đủ các điều kiện làm người giám hộ theo luật định.
➣ Xem chi tiết: Điều kiện để cha mẹ trở thành người giám hộ của con.
—
Mọi nhu cầu tư vấn pháp luật, vui lòng để lại câu hỏi, thông tin ở phần bình luận bên dưới hoặc liên hệ Luật Tín Minh theo hotline 0983.081.379 (Miền Bắc), 0933.301.123 (Miền Trung) hoặc 090.884.2012 (Miền Nam) để được hỗ trợ nhanh chóng.