Quy trình, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai có/không có sổ đỏ tại UBND cấp xã, huyện, tỉnh và BTN&MT. Thời hạn giải quyết tranh chấp quyền sử dụng đất.
I. Căn cứ pháp lý
- Luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ 01/08/2024.
- Nghị định 104/2024/NĐ-CP hướng dẫn Luật Đất đai 2024 có hiệu lực từ 01/08/2024.
II. Tổng quan về giải quyết tranh chấp đất đai
1. Tranh chấp đất đai là gì? Giải quyết tranh chấp đất đai là gì?
Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền lợi, nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa 2 hoặc nhiều chủ thể trong quan hệ đất đai.
Giải quyết tranh chấp đất đai là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ và cơ sở pháp luật để giải quyết mâu thuẫn, bất đồng giữa các bên, nhằm mục đích xác định, đảm bảo quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong quan hệ đất đai.
2. Nhận biết dấu hiệu đất đai bị tranh chấp
Từ định nghĩa về tranh chấp đất đai Luật Tín Minh chia sẻ bên trên thì một vụ tranh chấp đất đai sẽ xác định ai là người có quyền hợp pháp với đất đai.
Ví dụ về các tình huống tranh chấp đất đai phổ biến hiện nay:
- Tranh chấp quyền và nghĩa vụ giữa người sử dụng đất với cá nhân khác hoặc với Nhà nước.
- Tranh chấp quyền và nghĩa vụ giữa những người sử dụng chung đất (phát sinh trong quá trình sử dụng đất chung).
- Tranh chấp giữa các cá nhân chưa xác định rõ ai là người có quyền và nghĩa vụ hợp pháp đối với thửa đất.
Lưu ý:
Tránh nhầm lẫn tranh chấp đất đai với các vụ tranh chấp khác liên quan đến đất đai như:
- Tranh chấp về giao dịch mua bán quyền sử dụng đất đai, nhà ở trên đất đai.
- Tranh chấp quan hệ thừa kế về đất đai, nhà ở.
- Tranh chấp phân chia tài sản sau ly hôn có liên quan đến đất đai…
III. Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai có sổ đỏ và không có sổ đỏ
Căn cứ Điều 236 Luật Đất đai 2024, cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai được quy định như sau:
- Ủy ban nhân dân (UBND) cấp xã nơi xảy ra vụ tranh chấp đất đai có trách nhiệm giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải tại địa phương.
- Nếu hòa giải tranh chấp đất đai không thành ở UBND cấp xã thì thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai sẽ thuộc về:
- Tòa án nhân dân (TAND) giải quyết tranh chấp đất đai đã có sổ đỏ, sổ hồng hoặc các loại giấy tờ khác theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024.
- Tòa án nhân dân hoặc UBND các cấp có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai không có sổ đỏ, sổ hồng hoặc các loại giấy tờ khác theo quy định tại Điều 137 Luật Đất đai 2024 (*).
Ghi chú:
(*) Thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai không có sổ đỏ, sổ hồng hoặc các loại giấy tờ khác theo quy định như sau:
➤ Tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng cư dân với nhau: Chủ tịch UBND cấp huyện giải quyết.
→ Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết tranh chấp của Chủ tịch UBND cấp huyện có thể khiếu nại đến Chủ tịch UBND cấp tỉnh hoặc khởi kiện tại TAND.
➤ Tranh chấp đất đai mà một bên là cơ sở tôn giáo, tổ chức tôn giáo trực thuộc, tổ chức, doanh nghiệp/tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài hoặc người Việt Nam định cư ở nước ngoài: Chủ tịch UBND cấp tỉnh giải quyết.
→ Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết tranh chấp có thể khiếu nại đến Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hoặc khởi kiện tại TAND.
➤ Tòa án nhân dân sẽ trực tiếp giải quyết tranh chấp đất đai nếu các bên khởi kiện trực tiếp tại TAND.
IV. Quy trình, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai
Theo pháp luật hiện hành thì Nhà nước khuyến khích các bên tranh chấp đất đai tự hòa giải với nhau. Trường hợp hòa giải không thành mới tiến hành thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai tại cơ quan có thẩm quyền theo quy định.
1. Thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã
➤ Trình tự thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND xã
Theo quy định tài Điều 105 Nghị định 102/2024/NĐ-CP thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND xã gồm các bước như sau:
Bước 1: Các bên tranh chấp chuẩn bị hồ sơ đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai và nộp cho UBND cấp xã.
|
Hồ sơ hòa giải tranh chấp đất đai bao gồm:
- Đơn đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai.
- Các giấy tờ, tài liệu liên quan đến đất đai như: nguồn gốc đất, hiện trạng sử dụng đất, quá trình sử dụng đất (nếu có).
⤓ Tải mẫu miễn phí: Đơn đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai.
|
Lưu ý:
Trong vòng 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, UBND cấp xã phải có thông báo bằng văn bản về việc thụ lý đơn hòa giải cho các bên tranh chấp và Văn phòng đăng ký đất đau/Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai nơi có đất tranh chấp.
Trường hợp không thụ lý phải có thông báo văn bản có nêu rõ lý do.
Bước 2: UBND xã kiểm tra hồ sơ, xác minh nguyên nhân tranh chấp và thu thập thêm các tài liệu liên quan đến đất đai xảy ra tranh chấp.
Bước 3: UBND thành lập Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai.
Tại Điều 235 Luật Đất đai 2024 quy định thành phần Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai gồm:
- Chủ tịch Hội đồng: Chủ tịch/Phó Chủ tịch UBND cấp xã.
- Đại diện Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp xã.
- Công chức làm công tác địa chính.
- Đại diện các hộ dân sinh sống lâu đời ở khu vực có thửa đất tranh chấp, họ biết rõ về quá trình sử dụng, nguồn gốc của đất đai tranh chấp.
- Ngoài ra, tùy từng trường hợp cụ thể UBND có thể mời thêm đại diện diện tổ chức, cá nhân khác tham gia Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai.
Bước 4: Tổ chức buổi hòa giải tranh chấp đất đai.
Thành phần tham gia buổi hòa giải bao gồm: Các bên tranh chấp, Hội đồng hòa giải và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ việc tranh chấp đất đai.
Lưu ý:
Việc hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND xã chỉ được tiến hành khi các bên tranh chấp có mặt đầy đủ. Nếu một trong các bên tranh chấp vắng mặt đến lần thứ 2 thì việc hòa giải tranh chấp đất đai coi như không thành.
Bước 5: Lập biên bản hòa giải tranh chấp đất đai theo quy định.
Biên bản hòa giải được gửi đến các bên tranh chấp và lưu tại UBND xã.
Trong vòng 10 ngày kể từ ngày lập biên bản hòa giải thành mà các bên tranh chấp có ý kiến bằng văn bản khác với nội dung đã thống nhất trong biên bản hòa giải thành, UBND cấp xã sẽ tổ chức lại cuộc họp Hội đồng hòa giải để xem xét và lập biên bản hòa giải không thành.
UBND cấp xã sẽ hướng dẫn các bên tranh chấp gửi đơn đến cơ quan thẩm quyền giải tranh chấp tiếp theo.
➤ Thời hạn hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã
Thời hạn tiến hành thủ tục hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã là không quá 45 ngày, kể từ ngày UBND nhận được hồ sơ yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai.
2. Thủ tục giải quyền tranh chấp đất tại UBND cấp huyện, cấp tỉnh
➤ Quy trình, thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND cấp huyện, cấp tỉnh
Tiến trình thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp tỉnh gồm các bước như sau:
Bước 1: Các bên tranh chấp chuẩn bị hồ sơ đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai và nộp cho UBND cấp huyện, cấp tỉnh theo hướng dẫn.
Bộ hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp tỉnh được quy định tại Khoản 3 Điều 106 Nghị định 102/2024/NĐ-CP gồm:
Điều 89. Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp tỉnh
3. Cơ quan tham mưu có nhiệm vụ thẩm tra, xác minh vụ việc, tổ chức hòa giải giữa các bên tranh chấp, tổ chức cuộc họp các ban, ngành có liên quan để tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai (nếu cần thiết) và hoàn chỉnh hồ sơ trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cùng cấp ban hành quyết định giải quyết tranh chấp đất đai. Hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai bao gồm:
a) Đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai;
b) Biên bản hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã; biên bản làm việc với các bên tranh chấp và người có liên quan; biên bản kiểm tra hiện trạng đất tranh chấp; biên bản cuộc họp các ban, ngành có liên quan để tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai đối với trường hợp hòa giải không thành (nếu có); biên bản hòa giải trong quá trình giải quyết tranh chấp;
c) Trích lục bản đồ, hồ sơ địa chính, dữ liệu ảnh viễn thám qua các thời kỳ liên quan đến diện tích đất tranh chấp (nếu có) và các tài liệu làm chứng cứ, chứng minh trong quá trình giải quyết tranh chấp;
d) Báo cáo đề xuất và dự thảo quyết định giải quyết tranh chấp hoặc dự thảo quyết định công nhận hòa giải thành.
Lưu ý:
Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, UBND cấp huyện, cấp tỉnh phải có thông báo bằng văn bản về việc thụ lý đơn hòa giải cho các bên tranh chấp và Văn phòng đăng ký đất đau/Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai và UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp.
Trường hợp không thụ lý phải có thông báo văn bản có nêu rõ lý do.
Bước 2: UBND cấp huyện, cấp tỉnh giao trách nhiệm cho các cơ quan tham mưu giải quyết vụ việc hòa giải tranh chấp đất đai.
Bước 3: Chủ tịch UBND cấp huyện, cấp tỉnh ban hành quyết định giải quyết tranh chấp/quyết định công nhận hòa giải, gửi đến các bên tranh chấp và các tổ chức, cá nhân có quyền và nghĩa vụ liên quan.
➤ Thời hạn giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND cấp huyện, cấp tỉnh
Thời gian thực hiện thủ tục giải quyết hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp huyện, cấp tỉnh:
- UBND cấp huyện giải quyết: Không quá 45 ngày.
- UBND cấp tỉnh giải quyết: Không quá 60 ngày.
- Tại các miền núi, điểm biên giới, vùng kinh tế khó khăn, đặc biệt khó khăn: Được tăng thêm 10 ngày.
Tuy nhiên, tùy thuộc vào từng vụ việc tranh chấp cụ thể mà thời gian giải quyết tranh chấp đất đai có thể kéo dài hơn.
3. Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai tại Bộ Tài nguyên và Môi trường
➤ Tiến trình thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai tại Bộ Tài Nguyên và Môi trường
Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (BTN&MT) được quy định tại Điều 107 Nghị định 102/2024/NĐ-CP. Bao gồm 4 bước sau:
Bước 1: Các bên tranh chấp gửi đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai đến Bộ trưởng BTN&MT.
Điều 107. Thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai thuộc thẩm quyền của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường
3. Hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai gồm:
a) Đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp đất đai;
b) Biên bản làm việc với các bên tranh chấp, với các tổ chức, cá nhân có liên quan; biên bản kiểm tra hiện trạng đất tranh chấp; biên bản hòa giải trong quá trình giải quyết tranh chấp;
c) Trích lục bản đồ, hồ sơ địa chính, dữ liệu ảnh viễn thám qua các thời kỳ liên quan đến diện tích đất tranh chấp (nếu có), hồ sơ, tài liệu làm chứng cứ, chứng minh trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai tại địa phương;
d) Báo cáo đề xuất và dự thảo quyết định giải quyết tranh chấp hoặc dự thảo quyết định công nhận hòa giải thành.
Lưu ý:
Trong vòng 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, BTN&MT phải có thông báo bằng văn bản về việc thụ lý đơn hòa giải cho các bên tranh chấp và Văn phòng đăng ký đất đau/Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai và UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp.
Trường hợp không thụ lý phải có thông báo văn bản có nêu rõ lý do.
Bước 2: Bộ trưởng BTN&MT phân công nhiệm vụ giải quyết vụ việc tranh chấp đất đai cho đơn vị có chức năng tham mưu giải quyết.
Bước 3: Đơn vị chức năng được phân công tiến hành các công việc theo quy định.
- Thu thập tài liệu, nghiên cứu hồ sơ.
- Tổ chức hòa giải tranh chấp đất đai giữa các bên tranh chấp.
- Thành lập đoàn công tác tiến hành thẩm tra, xác minh vụ việc trực tiếp tại địa phương (nếu cần).
- Hoàn thiện hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai và trình Bộ trưởng BTN&MT.
Bước 4: Bộ trưởng BTN&MT ban hành quyết định giải quyết tranh chấp đất đai hoặc quyết định công nhận hòa giải thành.
Quyết định sẽ được gửi cho các bên tranh chấp, các tổ chức, cá nhân có quyền và nghĩa vụ liên quan.
➤ Thời hạn giải quyết tranh chấp đất đai tại Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường
Thời hạn Bộ trưởng BTN&MT giải quyết tranh chấp đất đai là không quá 90 ngày. Tuy nhiên, thực tế thời gian này có thể kéo dài hơn tùy vào từng trường hợp cụ thể.
—
Trong bài viết này, Luật Tín Minh đã chia sẻ đến bạn quy định pháp luật về giải quyết tranh chấp đất đai. Đồng thời, Luật Tín Minh đã hướng dẫn bạn thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai trong các trường hợp có sổ đỏ và không có sổ đỏ.
Thực tế hiện nay các vụ việc tranh chấp đất đai thường có nhiều tình tiết phức tạp, liên quan đến quyền lợi hợp pháp của các bên tranh chấp. Để đảm bảo quyền và nghĩa vụ cao nhất đối với đất đai của mình, bạn nên lựa chọn một đơn vị uy tín hỗ trợ và đồng hành trong suốt quá trình giải quyết tranh chấp đất đai.
Bạn có thể cân nhắc sử dụng dịch vụ giải quyết tranh chấp đất đai (hợp đồng tranh chấp về đất đai) tại Luật Tín Minh. Chúng tôi cam kết:
- Luật sư tư vấn miễn phí các quy định pháp luật và đưa ra phương án giải quyết đối với từng trường hợp tranh chấp đất đai cụ thể.
- Báo giá chi tiết ngay tại bước tư vấn thông tin dịch vụ, không phát sinh thêm.
- Ký hợp đồng dịch vụ minh bạch, thời gian hoàn thành dịch vụ nhanh chóng.
➣ Xem chi tiết: Dịch vụ giải quyết tranh chấp đất đai tại Luật Tín Minh.
V. Câu hỏi về thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai có sổ đỏ, không có sổ đỏ
1. Cơ quan nào giải quyết tranh chấp đất đai đã có sổ đỏ?
Trường hợp tranh chấp đất đai đã có sổ đỏ các bên tranh chấp có thể tiến hành thủ tục:
- Hòa giải giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã.
- Trường hợp hòa giải không thành, các bên tiến hành khởi kiện dân sự tại Tòa án nhân dân theo quy định.
2. Tranh chấp đất đai không có sổ đỏ cơ quan nào giải quyết?
Trường hợp tranh chấp đất đai không có sổ đỏ, cơ quan có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai gồm 1 trong 2 cơ quan có thẩm quyền sau:
- UBND cấp huyện hoặc cấp tỉnh (tùy vào từng trường hợp cụ thể).
- Hoặc Tòa án nhân dân (trường hợp các bên khởi kiện tại TAND).
3. Trước khi khởi kiện tranh chấp đất đai tại Tòa án nhân dân có cần hòa giải tại UBND cấp xã không?
Có. Trước khi khởi kiện tranh chấp đất đai tại TAND bắt buộc các bên tranh chấp phải tham gia hòa giải tại UBND cấp xã. Nếu không, TAND sẽ không giải quyết vụ việc theo quy định.
4. Cần tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai liên hệ Luật Tín Minh như thế nào?
Bạn liên hệ Luật Tín Minh qua hotline 0983.081.379 để được đội ngũ Luật sư tư vấn giải quyết đất đai trong từng trường hợp cụ thể.
5. Luật Tín Minh hỗ trợ giải quyết tranh chấp đất đai trong bao lâu?
Tùy vào bản chất từng vụ việc tranh chấp đất đai cụ thể mà Luật Tín Minh sẽ tư vấn về thời gian hoàn thành giải quyết tranh chấp đất đai sớm nhất. Bạn có thể liên hệ Luật Tín Minh để được đội ngũ Luật sư tư vấn kỹ lưỡng hơn.
➣ Xem chi tiết: Dịch vụ luật sư tư vấn giải quyết tranh chấp đất đai.
—
Mọi nhu cầu tư vấn pháp luật, vui lòng để lại câu hỏi, thông tin ở phần bình luận bên dưới hoặc liên hệ Luật Tín Minh theo hotline 0983.081.379 để được hỗ trợ nhanh chóng.