Thế nào gọi là rửa tiền? Tìm hiểu các dấu hiệu rửa tiền cần lưu ý theo Luật phòng, chống rửa tiền năm 2020, hành vi bị nghiêm cấm trong phòng chống rửa tiền.
I. Căn cứ pháp lý
- Luật Phòng, chống rửa tiền 2020, có hiệu lực từ 01/03/2023.
- Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), có hiệu lực từ 01/07/2016.
Căn cứ khoản 1 Điều 3 Luật Phòng, chống rửa tiền 2022, rửa tiền được định nghĩa là hành vi do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện nhằm che giấu, hợp pháp hóa nguồn gốc của tài sản được hình thành từ các hoạt động phạm tội.
Thông thường, quá trình rửa tiền diễn ra qua ba giai đoạn chủ yếu như sau:
- Giai đoạn 1 - Đưa tiền vào hệ thống: Phần tiền, tài sản thu được từ các hoạt động phi pháp (như gian lận, tham nhũng, buôn bán ma túy...) được đưa vào hệ thống tài chính, chủ yếu thông qua ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính trung gian.
- Giai đoạn 2 - Che giấu, phân tán: Số tiền ở giai đoạn 1 tiếp tục được luân chuyển qua nhiều tài khoản hoặc được dùng để thực hiện các giao dịch tài chính phức tạp nhằm che dấu nguồn gốc phi pháp, khiến việc truy vết nguồn tiền trở nên khó khăn.
- Giai đoạn 3 - Tích lũy: Khi đã được “làm sạch”, số tiền bất hợp pháp được tái nhập vào nền kinh tế hợp pháp thông qua các hình thức như đầu tư, góp vốn vào các doanh nghiệp hoạt động hợp pháp hay mua tài sản.
Thực tế, việc rửa tiền không chỉ gây tổn hại đến nền kinh tế mà còn góp phần dẫn đến sự suy yếu của các hệ thống tài chính và pháp luật. Các hệ lụy có thể có của điều này là gia tăng tỉ lệ tội phạm, khiến kinh tế mất ổn định cũng như tạo nên thiệt hại cho các doanh nghiệp chân chính do không thể cạnh tranh với các tổ chức sử dụng tiền bất hợp pháp.
➣ Xem chi tiết:
III. Các dấu hiệu rửa tiền cần lưu ý
1. Dấu hiệu rửa tiền đáng ngờ cơ bản
Theo Điều 27 Luật Phòng, chống rửa tiền 2022, các dấu hiệu rửa tiền đáng ngờ cơ bản bao gồm:
- Khách hàng từ chối cung cấp hoặc cung cấp thiếu, sai, không nhất quán thông tin nhận biết khách hàng.
- Khách hàng tìm cách tác động, thuyết phục đối tượng báo cáo không thực hiện nghĩa vụ báo cáo giao dịch cho cơ quan có thẩm quyền.
- Giao dịch có liên quan đến một bên không xác định được danh tính hoặc không thể xác định được danh tính thật của khách hàng dựa trên thông tin khách hàng đã cung cấp.
- Số điện thoại do khách hàng cung cấp không liên hệ được hoặc được xác định là số không tồn tại sau khi mở tài khoản hay hoàn tất giao dịch.
- Giao dịch được tiến hành theo chỉ thị hoặc ủy quyền của cá nhân, tổ chức được liệt kê trong Danh sách cảnh báo.
- Giao dịch mà căn cứ vào cơ sở kinh tế, cơ sở pháp lý hoặc dựa trên thông tin nhận biết khách hàng có thể:
- Xác định được có sự liên quan đến cá nhân, tổ chức được liệt kê trong Danh sách cảnh báo.
- Hoặc xác định được mối liên hệ giữa các bên tham gia giao dịch với các hoạt động phạm tội.
- Giao dịch mà cá nhân, tổ chức tham gia có giá trị lớn không tương ứng với quy mô kinh doanh, thu nhập hay tình hình tài chính của cá nhân, tổ chức đó.
- Khách hàng yêu cầu đối tượng báo cáo thực hiện giao dịch theo trình tự, thủ tục trái với quy định của pháp luật hiện hành.
2. Dấu hiệu rửa tiền đáng ngờ trong lĩnh vực ngân hàng
Quy định về dấu hiệu rửa tiền đáng ngờ trong lĩnh vực ngân hàng được nêu rõ tại Điều 28 Luật Phòng, chống rửa tiền 2022, bao gồm:
- Xuất hiện sự biến động bất thường trong doanh số giao dịch trên tài khoản, tiền được nạp và rút khỏi tài khoản 1 cách nhanh chóng, doanh số giao dịch trong ngày lớn nhưng số dư tài khoản lại rất nhỏ hoặc bằng không.
- Các giao dịch chuyển tiền giá trị nhỏ từ nhiều tài khoản khác nhau về cùng một tài khoản hoặc ngược lại trong khoảng thời gian ngắn.
- Các bên liên quan không quan tâm về phí giao dịch, tiền được chuyển qua nhiều tài khoản khác nhau hay có nhiều giao dịch được thực hiện mà mỗi giao dịch đều gần mức giá trị phải báo cáo.
- Thực hiện giao dịch bằng thư tín dụng hoặc các cách thức tài trợ thương mại khác có giá trị và tỷ lệ chiết khấu cao bất thường so với thông thường.
- Khách hàng mở nhiều tài khoản tại các chi nhánh ngân hàng, tổ chức tín dụng nước ngoài tại khu vực địa lý khác với nơi đang cư trú, hoạt động kinh doanh hoặc làm việc.
- Tài khoản khách hàng bất ngờ thực hiện một giao dịch chuyển khoản hoặc nhận được một khoản tiền gửi có giá trị lớn bất thường.
- Sau khi tài khoản của doanh nghiệp nhận được nhiều khoản tiền nhỏ được chuyển vào bằng chuyển tiền điện tử, hối phiếu, séc, doanh nghiệp đã sử dụng tài khoản đó để chuyển một khoản tiền lớn ra nước ngoài.
- Tổ chức kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài:
- Thực hiện giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài không phù hợp với hoạt động kinh doanh.
- Thực hiện giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài ngay sau khi nhận được vốn đầu tư.
- Nhà đầu tư nước ngoài thực hiện giao dịch chuyển tiền ra nước ngoài ngay sau khi tài khoản mở tại tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động tại Việt Nam của nhà đầu tư nhận được tiền từ nước ngoài.
- Khách hàng thường xuyên thực hiện các giao dịch đổi tiền từ mệnh giá nhỏ sang mệnh giá lớn.
- Các giao dịch gửi, rút hoặc chuyển tiền được thực hiện bởi cá nhân hoặc tổ chức liên quan đến tội phạm tạo ra tài sản bất hợp pháp đã được công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng.
- Khách hàng yêu cầu vay số tiền tối đa được phép dựa trên việc lấy hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đóng phí một lần làm đảm bảo ngay sau khi thanh toán phí bảo hiểm.
- Khách hàng cung cấp thông tin không rõ ràng và minh bạch về nguồn gốc tài sản dùng để cho vay, đầu tư, tài trợ hoặc ủy thác đầu tư.
- Thông tin về nguồn gốc tài sản bảo đảm mà khách hàng cung cấp khi đề nghị vay vốn không đầy đủ, chính xác.
- Có dấu hiệu nghi ngờ khách hàng thực hiện giao dịch thay cho cá nhân khác hoặc thực hiện các giao dịch liên quan đến hoạt động của tổ chức bằng tài khoản cá nhân của mình.
- Các giao dịch trực tuyến thực hiện qua tài khoản có sự thay đổi liên tục về thiết bị đăng nhập hoặc địa chỉ giao thức Internet (IP) từ nước ngoài.
IV. Hành vi bị nghiêm cấm trong phòng chống rửa tiền
Căn cứ theo Điều 8 Luật Phòng, chống rửa tiền 2022, trong công tác phòng, chống rửa tiền thì các hành vi sau sẽ bị nghiêm cấm:
- Mở, duy trì tài khoản ẩn danh hoặc mở, duy trì tài khoản mang tên giả.
- Thiết lập và duy trì mối quan hệ kinh doanh với các ngân hàng “vỏ bọc”.
- Tổ chức, tham gia hoặc hỗ trợ, điều kiện cho việc thực hiện hành vi rửa tiền.
- Đe dọa, trả thù người phát hiện, cung cấp thông tin, tố cáo, báo cáo về hành vi rửa tiền.
- Cố tình cản trở việc cung cấp thông tin, tài liệu có giá trị phục vụ cho hoạt động phòng, chống rửa tiền.
- Lợi dụng quyền hạn, chức vụ trong quá trình phòng, chống rửa tiền để phục vụ cho việc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức hoặc cá nhân.
- Tự ý cung cấp dịch vụ nhận séc, tiền mặt, công cụ tiền tệ khác hoặc công cụ lưu trữ giá trị, sau đó tiến hành thanh toán cho người thụ hưởng một cách trái phép.
V. Các câu hỏi thường gặp về vấn đề rửa tiền
1. Thế nào là rửa tiền?
Rửa tiền được định nghĩa là hành vi do cá nhân hoặc tổ chức thực hiện nhằm che giấu, hợp pháp hóa nguồn gốc của tài sản được hình thành từ các hoạt động phạm tội.
➣ Xem chi tiết: Rửa tiền là gì?
2. Rửa tiền là tội gì?
Rửa tiền là một tội phạm hình sự nghiêm trọng, được quy định trong Điều 324 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017).
➣ Xem chi tiết: Tội rửa tiền là gì?
3. Rủi ro rửa tiền là gì?
Rủi ro rửa tiền là rủi ro một tổ chức, cá nhân sử dụng các phương thức tinh vi để che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của tiền, tài sản có được từ các hoạt động phạm tội (như buôn lậu, tham nhũng, lừa đảo) để chúng trông giống như tiền "sạch" và hợp pháp.
4. Cơ quan nào có thẩm quyền về phòng, chống rửa tiền?
Cơ quan giám sát rửa tiền ở Việt Nam là Cục Phòng, chống rửa tiền thuộc Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng – Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
5. Cá nhân phạm tội rửa tiền bị phạt bao nhiêu năm tù?
Theo quy định tại Điều 324 Luật Hình sự 2015, tùy theo tính chất, mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội, giá trị tài sản hoặc số tiền thu lợi bất chính mà cá nhân phạm tội rửa tiền sẽ bị phạt tù từ 1 - 5 năm.
➣ Xem chi tiết: Tội rửa tiền đi tù bao nhiêu năm?
—
Mọi nhu cầu tư vấn pháp luật, vui lòng để lại câu hỏi, thông tin ở phần bình luận bên dưới hoặc liên hệ Luật Tín Minh theo hotline 0983.081.379 (Miền Bắc), 0933.301.123 (Miền Trung) hoặc 090.884.2012 (Miền Nam) để được hỗ trợ nhanh chóng.